6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu Türk Silahlı Kuvvetlerindeki disiplin sisteminin etkin bir şekilde tesisine ilişkin usul ve esasları içerir. Bu Kanun; askeri hâkimler hariç subaylar, astsubaylar, uzman erbaşlar, sözleşmeli erbaş ve erler, erbaş ve erler ile askeri öğrencileri kapsar. TSK’da ki devlet memurlarının işlemiş olduğu disiplin suçları ise, 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu yerine 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında düzenlenir.Bu yazımızda askeri personelin disiplin soruşturması geçirmesine neden olacak eylemleri, disiplin soruşturma sürecini ve alınacak disiplin cezalarını genel hatlarıyla anlatacağız.

DİSİPLİN CEZASI TÜRLERİ

Askeri şahıslar hakkında gerçekleştirilen eylemin ağırlığına göre, uyarma, kınama, hizmete kısmi süreli devam, aylıktan kesme, hizmet yerini terk etmeme, oda hapsi, silahlı kuvvetlerden ayırma cezaları verilmektedir. Tüm bu cezaların verilmesini gerektiren fiiler 6413 sayılı Kanunda tahdidi olarak sayılmıştır.

1.Uyarma: Askeri cezalar arasında en hafif olanıdır. Bu durumda askeri personele görevinin icrasında veya hal ve hareketlerinde daha dikkatli olması yazı ile bildirilir.

2. Kınama: Askeri personele görevinin icrasında veya hâl ve hareketlerinde kusurlu olduğunun yazı ile bildirilmesidir. Disiplinsizliğin işlendiği tarihten geriye doğru; iki yıl içinde aynı disiplinsizlikten dolayı disiplin cezası alınmış olması veya bir yıl içinde aynı derece cezayı gerektiren başka disiplinsizliklerden dolayı iki defa ceza alınmış olması hâllerinde, Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası hariç, bir derece ağır ceza verilir.

3. Hizmete Kısmi Süreli Devam: Hizmete kısmi süreli devam cezası; disiplin cezası verilen personele mesai sonrasında günde üç saati ve her halde saat 24.00’ü geçmeyecek şekilde, kadro görevinde veya kadro görevi dışında statüsüne uygun askeri hizmetlerin yaptırılmasıdır. Ayrıca hizmete kısmi süreli devam cezası, tatil günleri dışında yerine getirilir ve cezanın yerine getirilmesi esnasında personel hizmette sayılır.

4. Aylıktan Kesme: Disiplin cezası verilen personelin, sosyal güvenlik mevzuatına göre hesaplanan prime esas kazanç tutarından ilgili çizelgede belirtilen oranlarda kesinti yapılmasıdır. Disiplin amirleri, personelin; olumlu hizmet, sicil ve disiplin safahatı ile eylemin niteliğini göz önüne alarak bir derece hafif ceza uygulayabilir.

5.Hizmet Yerini Terk Etmeme: Personelin mesai bitiminden sonra görev yaptığı yerden ayrılmayıp resmî daire, kışla, eğitim alanları ile sair yerlerdeki hizmetine devam etmesidir. Bu ceza disiplin amirleri tarafından ilgili çizelgeye göre; disiplin kurulları tarafından dört ila on güne kadar verilebilir.

6. Oda Hapsi: Bu amaçla tahsis edilecek hapis odasında yerine getirilir. Oda hapsi cezası alan personel, cezanın yerine getirilmesi süresince emir veremez ve genel hizmet yapamaz.

7. Silahlı Kuvvetlerden Ayırma: Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası, personelin tabi olduğu mevzuat hükümlerine göre Türk Silahlı Kuvvetlerinden ilişiğinin kesilmesi veya durumuna göre sözleşmesinin feshedilmesi sonucunu doğurur. Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası, Milli Savunma Bakanlığı ve kuvvet komutanlıklarında oluşturulacak yüksek disiplin kurulları tarafından verilir.

DİSİPLİN CEZASI SORUŞTURMA SÜRECİ

Disiplin cezasının verilebilmesi için soruşturma aşaması yürütülüp, askeri personelin disiplinsizlik teşkil edecek bir fiilinin, mesleğe aykırı tutum ve davranışının araştırılması gerektiğinde kanaat oluşturulmalıdır. Disiplin cezaları ve diğer idari yaptırımlar, nitelik ve niceliklerine uygun olarak personel hakkında yapılacak sicil, terfi, atama, ayırma, ilişik kesme, sözleşme feshi hususunda göz önünde bulundurulur. Bu nedenle disiplin cezalarının anlam ifade edebilmesi için soruşturma aşamasının tamamlanması gerekir. Soruşturma süreci genel olarak şu aşamalardan ibarettir;

1. Disiplin Suçu İddiasının Öğrenilmesi

2. Soruşturmacı Tayin Edilmesi

3. Soruşturma İşlemlerinin Yürütülmesi

4. Soruşturmanın Disiplin Kuruluna Sevk Edilmesi

5. Askeri Personelin Savunmasının Alınması

6. Ceza Tayini İçin Karar Verilmesi

SORUŞTURMADA ZAMANAŞIMI SÜRESİ

Askeri personelin, işlediği fiil nedeniyle uzun süreli yaptırım tehdidi altında kalmamasını önlemek amacıyla soruşturma işlemleri ve ceza verilmesi için zamanaşımı süreleri düzenlenmiştir. Buna göre;

• Disiplin Amirleri Tarafından; Disiplinsizliğin öğrenilmesinden itibaren bir ay ve her hâlde disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâllerin işlendiği tarihten itibaren iki yıl geçtikten sonra disiplin cezası verilemez.

• Disiplin Kurulları Tarafından; Yürütülen tahkikatlarda fiilin disiplin amiri tarafından öğrenilmesinden itibaren altı ay ve her hâlde disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâllerin işlendiği tarihten itibaren iki yıl geçtikten sonra disiplin cezası verilemez.

• Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezasında; Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezasını gerektirecek durumun oluştuğunun disiplin amirleri tarafından tespit edilmesinden itibaren bir yıl ve her hâlde disiplin cezasını gerektiren fiil ve hâllerin işlendiği tarihten itibaren beş yıl geçtikten sonra aynı sebeple yüksek disiplin kurulu tarafından ceza verilemez.

DİSİPLİN CEZASI ALIRSAM NE OLUR?

Disiplin cezalarının verilmesi halinde verilen cezanın niteliğine bakılmaksızın, ilgili husus askeri personelin özlük dosyasına işlenmektedir. Disiplin cezalarının türlerine göre doğuracağı sonuç değişmektedir. Birkaç farklı örnek verecek olursak;

1. Hizmete Kısmi Süreli Devam Cezası: Askeri personele mesai sonrasında günde üç saati ve her hâlde saat 24.00’ü geçmeyecek şekilde statüsüne uygun askeri hizmetler yaptırılır.

2. Hizmet Yerini Terk Etmeme Cezası: Askeri personel mesai bitiminden sonra görev yaptığı yerden ayrılmayıp resmî daire, kışla ile sair yerlerdeki hizmetine devam eder.

3. Silahlı Kuvvetlerden Ayırma Cezası: Askeri personelin yaptığı fiil nedeniyle görevinin son bulmasıdır.

DİSİPLİN CEZALARINA KARŞI DAVA AÇABİLİR MİYİM?

Askerî öğrenciler, erbaş ve erler hakkında verilen disiplin cezaları ile subay, astsubay, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve erler hakkında verilen uyarma, kınama ve hizmete kısmi süreli devam cezaları hariç disiplin cezalarına karşı iptal davası açılabilir. Seferberlik ve savaş zamanında ise yüksek disiplin kurulları tarafından verilen Silahlı Kuvvetlerden ayırma cezası hariç diğer disiplin cezaları yargı denetimi dışındadır. İptal davası kural olarak idari işlemin tebliğinden itibaren 60 günlük süreye tabidir. Dava açma süresi, cezanın kesinleşmesinden itibaren başlar. Ancak Türk karasuları dışındaki gemilerde verilen cezalarda, dava açma süresi geminin bağlı bulunduğu üsse/limana dönmesiyle başlar.

SONUÇ

Türk Silahlı Kuvvetlerinde en hayati konuların başında disiplin gelmektedir. Bu açıdan disiplin konusunda alınan tedbirlerin diğer kurum ve kuruluşlara göre farklılık arz edeceği göz önünde bulundurulmalıdır. Bununla birlikte disiplin soruşturmasının yürütülmesi veya sonuçlandırılması aşamasında belirtilen usuller dikkate alınmayabiliyor. Belirtilen usullere uyulmaması ise verilen disiplin cezalarının iptaline neden olacaktır. Nitekim, disiplin cezalarıyla ilgili idare mahkemelerinde açılan davaların büyük bir çoğunluğu disiplin soruşturmasının usulüne uygun yürütülmemesi nedeniyle iptalle sonuçlanmaktadır. Dolayısıyla bir disiplin cezası ile karşı karşıya kalan askeri personelin geçireceği süreç oldukça yıpratıcı ve hukuki yönden ağır sonuçlar doğurabileceğinden, alanında uzman bir avukattan hukuki yardım alınması faydalı olacaktır.

Olgun Hukuk-Av.Ümit OLGUN

Tazminat-İdare-Ceza Hukuk Departmanı

Av. Rabia KIRAÇ

Stj. Av. Sümeyye Hatice ERSÖZ

DETAYLI BİLGİ İÇİN

TELEFON VE WHATSAPP:+90 (553) 048 68 12

MAİL ADRESİ: olgunhukukburosu@gmail.com