Uzlaşma/Uzlaştırma Nedir?

Ceza hukukunun temel amacı, suç işlenmesinin önlenmesi ve bu amaçla suç işlediği sabit olan kimselerin ıslah edilmesidir. Islah faaliyeti ise genellikle hapis cezası yöntemiyle kendini gösterir. Ancak gelişen ceza hukuku kimi suçlar bakımından, hem suçluyu ıslah etmek hem de suçun mağdurunu tatmin etmek bakımından alternatif olarak uzlaştırma çözüm yolunu getirmiştir.

Uzlaştırma; şikayete bağlı olan suçlar ve bunlarla birlikte kanunda tek tek sayılan suçların, fail ve mağdurlarını bir araya getirerek ceza mahkumiyeti sonucuna ulaşmadan dosyanın kapatılmasını amaçlar. Uzlaştırma sırasında fail ve mağdur karşılıklı anlaşma sağlarsa, dosya soruşturma aşamasındaysa takipsizlik, kovuşturma aşamasındaysa düşme kararı verilir.

Uzlaştırmaya Tabi Suçlar Nelerdir?

Öncelikle şikayete bağlı suçlar uzlaştırma kapsamındadır. Hangi suçların şikayete bağlı olduğu ise ilgili suçun kanun maddesinin lafzından anlaşılmaktadır. Bu kapsamda; BTM ile giderilebilecek kasten yaralama suçu, kullanma hırsızlığı suçu, mala zarar verme suçu, taksirli iflas suçu gibi suçlar uzlaştırmaya tabidir.

Bunlara ek olarak, kovuşturulması şikayete bağlı olmasa bile; kasten yaralama (üçüncü fıkra hariç, madde 86; madde 88), taksirle yaralama (madde 89), tehdit (madde 106, birinci fıkra), konut dokunulmazlığının ihlali (madde 116),iş ve çalışma hürriyetinin ihlali (madde 117, birinci fıkra; madde 119, birinci fıkra (c) bendi), hırsızlık (madde 141), güveni kötüye kullanma (madde 155),Dolandırıcılık (madde 157), suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi (madde 165), çocuğun kaçırılması ve alıkonulması (madde 234), ticari sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması (dördüncü fıkra hariç, madde 239) suçları da uzlaştırmaya tabidir.

Uzlaştırma Yapılamayacak Suçlar Nelerdir?

Kural olarak soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan bütün suçlar için uzlaştırma yoluna gidilebilir. Ancak CMK-m.253/3 açıkça, cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar için uzlaştırma yapılamayacağını hüküm altına alır. Buna ek olarak, uzlaştırmaya tabi bir suçun uzlaştırmaya tabi olmayan bir başka suçla birlikte işlenmesi halinde de uzlaştırma yapılamaz. Örneğin dolandırıcılık suçu resmi belgede sahtecilik suçuyla birlikte işlenirse, uzlaştırma yoluna gidilemez. Zira dolandırıcılık suçu uzlaştırmaya tabi olmasına rağmen resmi belgede sahtecilik suçu uzlaştırmaya tabi değildir.

Uzlaştırma Nasıl Yapılır?

Uzlaştırma işlemi ceza hukukunda adeta bir dava şartı haline getirilmiştir. Suçun uzlaştırma kapsamında olması halinde, savcılık tarafından dosya mutlaka uzlaştırma bürosuna tevdi edilir. Soruşturma aşamasında dosya bir nedenle uzlaştırma bürosuna gönderilemese bile, kovuşturma (yargılama) aşamasında mahkemece durma kararı verilerek dosya uzlaştırma bürosuna tevdi edilir. Dolayısıyla kural olarak, uzlaştırma işlemi için talepte bulunulmasına dahi gerek yoktur.

Suçun uzlaşma kapsamında olması ve işlendiğine dair yeterli şüphe elde edilmesi halinde dosya uzlaştırma bürosuna gönderilir. Uzlaştırma bürosu taraflara uzlaşma teklifinde bulunur. Teklifin kabul edilmesi halinde, taraflar uzlaştırma müzakerelerine davet edilir. Müzakereler gizlidir; yalnızca mağdur, şüpheli, suçtan zarar gören ve vekiller katılabilir. Taraflardan birinin uzlaşma müzakeresine gelmemesi halinde uzlaşmadan vazgeçtiği varsayılır.

Uzlaşma sırasında taraflar her türlü talebini ileri sürebilir. Örneğin "özür dilersen şikayetimden vazgeçerim.", "10.000,00 TL verirsen şikayetimden vazgeçerim." gibi teklifler sunulabilir. Teklif sonucunda kabul edilen edim, cumhuriyet savcısı tarafından hukuka uygun bulunursa uzlaşma tamamlanır.

Uzlaştırma Kararı Adli Sicil Kaydına İşler mi?

Uzlaştırma faaliyetleri hiçbir şekilde adli sicil kaydına işlemez. Zira ortada bir mahkumiyet hükmü bulunmaz, uzlaşma halinde taraflar sulh içinde çözüme ulaşır. Bununla birlikte uzlaştırma işlemlerinin kayıt edildiği herhangi bir sicil de bulunmamaktadır.

Müzakereler Sonucunda Uzlaşma Sağlanırsa Ne Olur?

Müzakereler sonucunda sağlanan uzlaşmayla, yükümlünün edimlerini yerine getirmesiyle birlikte soruşturma aşamasındaysa kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir. Ancak edimlerin(yükümlülüklerin) yerine getirilmesi ileri bir tarihe bırakılırsa, edimler yerine getirilene dek kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilir. Örneğin 5.000,00 TL karşılığında uzlaşılması halinde, şüpheli paranın son taksidini 3 ay sonra ödeyeceğini beyan ederse, 3 ay sonuna kadar kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verilir. Son yükümlülüğün yerine getirilmesiyle kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilir.

Kovuşturma aşamasında ise mahkemece önce durma kararı, ardından uzlaşma sağlanırsa düşme kararı verilir. Bu kararların hiçbirisi kişinin adli sicil kaydına işlemez. Yalnızca kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı kendine has bir sicile kayıt edilir.

Müzakereler Sonucunda Uzlaşma Sağlanamazsa Ne Olur?

Uzlaştırma sonucunda tarafların anlaşmaya varması mecburi değildir. İstekli olmayan taraf hiçbir bedel ödemeksizin ve hiçbir hak kaybına uğramaksızın uzlaşma teklifini reddedebilir. Bu durumda uzlaşma için belgeler 2. kez tekrar uzlaşma bürosuna gönderilemez. Muhakeme süreci olağan akışında varlığını sürdürür. Ancak iddianame düzenlenene kadar taraflar kendi aralarında uzlaştıklarından bahisle cumhuriyet savcılığına bildirimde bulunabilir. Ancak aynı kolaylık kovuşturma evresinde bulunmamaktadır.

Uzlaştırma Ücretini Kim Öder?

Kural olarak uzlaştırmacı ücretleri yargılama gideri olarak kabul edilir. Bu nedenle mahkumiyet hükmünün verilmesiyle birlikte, mahkumiyet hükmü alan kimse uzlaştırma giderlerini de ödemeye mahkum edilir. Ancak taraflar uzlaşma görüşmeleri sonucunda anlaşırlarsa, uzlaştırma giderlerinin tamamı Devlet Hazinesinden karşılanır.

Uzlaşma Halinde Maddi/Manevi Tazminat Haklarım Devam Eder mi?

Suçun işlenmesiyle birlikte suçtan zarar gören yahut mağdur, maddi veya manevi çeşitli zararlara uğrayabilir. Örneğin trafik kazası nedeniyle, mağdur çeşitli bedensel zararlara uğramış, tedavi giderleri ödemiş olabilir. Bu trafik kazası nedeniyle, taksirli yaralama suçundan devam eden soruşturmada, tarafların uzlaşması söz konusu olabilir. Önemle belirtmeliyiz ki, ceza muhakemesi sürecinde yapılan uzlaşma, suça konu eylem nedeniyle doğan maddi manevi bütün tazminat haklarının sona ermesine neden olur. Bu nedenle özellikle bu süreçte alanında uzman bir ceza avukatı desteğinden faydalanmak hak kayıplarının önüne geçer.

Sonuç

Uzlaştırma prosedürü, ceza hukukunu yumuşatan, adeta sözleşmeler hukuku alanına çeviren bir müessesedir. Bu nedenle özellikle fail/şüpheli açısından son derece önemli bir kurumdur. Uzlaştırmaya tabi suçların iyi tespit edilip, uzlaştırma teklifinin iyi değerlendirilmesi, ceza hukukunun yıkıcı sonuçlarını önleyecektir. Uzlaştırma prosedürünün de yalnızca bir kez uygulanabileceği göz önünde bulundurulursa, bu değerli alternatif çözüm yolunun son derece hatasız şekilde yürütülmesi gerekir.

Olgun Hukuk Bürosu

Tazminat-İdare-Ceza Hukuku Departmanı

Av. Rabia Kıraç & Av. Ramazan Bal

Stj. Av. Mücahit Kaynarca

DETAYLI BİLGİ İÇİN

TELEFON VE WHATSAPP:+90 (553) 048 68 12

MAİL ADRESİ : olgunhukukburosu@gmail.com