Devlet ve yerinden yönetim kuruluşları (il özel idaresi, belediyeler ve köyler) alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa vb. işleri yaparken keyfi hareket edemez. Çünkü; 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu uyarınca , kamu ihale sözleşmesi yapılıncaya kadar yapılan işlemler ve alınan kararlar idari niteliktedir. Bu nedenle bu işlemler için uyulması gereken usul ve şartlar söz konusudur. 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu uyarınca ihaleden yasaklama halinin şartlarına, verilen yasaklama kararının hangi şartlarda hukuka uygun olacağına ve son olarak bu karar karşısında başvurulabilecek hukuki yolların neler olduğuna değineceğiz.

2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu Kapsamında İhaleden Yasaklanmanın Şartları Nelerdir?

İhaleye katılan, ihaleyi kazanan, kamu ihale sözleşmesini imzalayan kişiler açısından ihale sürecinde oluşabilecek hukuksuzlukların önlenebilmesi ve ihale sürecindeki şeffaflık, rekabet ilkelerinin sağlanabilmesi için öngörülen yaptırımlardan biri "İhaleden Yasaklama" kararıdır. Bu kararın verilmesine neden olan ihaleden yasaklanma halleri ise 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 83. Maddesinde şu şekilde yer alır:

İhale işlemlerinin hazırlanması, yürütülmesi ve sonuçlandırılması sırasında;

a) Hile, desise, vait, tehdit, nüfuz kullanma ve çıkar sağlama suretiyle veya başka yollarla ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek,

b) Açık teklif ve pazarlık usulü ile yapılan ihalelerde isteklileri tereddüde düşürecek veya rağbeti kıracak söz söylemek ve istekliler arasında anlaşmaya çağrıyı ima edecek işaret ve davranışlarda bulunmak veya ihalenin doğruluğunu bozacak biçimde görüşme ve tartışma yapmak,

c) İhale işlemlerinde sahte belge veya sahte teminat kullanmak veya kullanmaya teşebbüs etmek, taahhüdünü kötü niyetle yerine getirmemek, taahhüdünü yerine getirirken idareye zarar verecek işler yapmak veya işin yapılması veya teslimi sırasında hileli malzeme, araç veya usuller kullanmak, yasaktır.

2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 84 . maddesi ise "83 üncü maddede belirtilen fiil veya davranışlarda bulundukları anlaşılanlar, bu fiil ve davranışlar ihale safhasında vaki olmuşsa idarelerce o ihaleye iştirak ettirilmeyecekleri gibi fiil veya davranışlarının özelliğine göre ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili bakanlık tarafından, haklarında bir yıla kadar bütün ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilir." ifadeleriyle 83. maddede yer alan yasaklanma hallerinde bulunanlara karşı yaptırım öngörür.

Bu nedenle, ihale sürecini bozmaya yönelik fiil veya davranışlarda bulunan gerçek ya da tüzel kişilere geçici olarak ihalelere katılmaktan yasaklanma yaptırımı uygulanır. Ayrıca 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 84. Maddesi gereğince, üzerine ihale yapıldığı halde usulüne göre sözleşme yapmayan istekliler ile sözleşme yapıldıktan sonra taahhüdünden vazgeçen ve mücbir sebepler dışında taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmeyen müteahhit veya müşteriler hakkında da ihalelere katılmaktan yasaklanma kararı verilir.

İhaleden Yasaklama Kararı Nasıl Verilir ? Bu Kararı Vermeye Yetkili Makamlar Kimlerdir?

İhaleyi yapan idareler, ihalelere katılmaktan yasaklamayı gerektirir bir durumla karşılaştıkları takdirde, gereğinin yapılması için bu durumu ilgili bakanlığa bildirmekle yükümlüdürler. İlgili bakanlık tarafından ihaleden yasaklama kararı verilir ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa göre verilen yasaklama kararları, Resmi Gazete'de yayımlanır. Yasaklama kararlarının ayrıca, ilgili kişiye tebliğ edileceğine ilişkin bir şartta yoktur.

İhale sürecini bozmaya yönelik fiil veya davranışlarda bulundukları anlaşılan kişiler, bu fiil ve davranışları ihale aşamasında gerçekleştiriyorsa ihaleyi düzenleyen idareler tarafından ihaleye katılmaları engellenebileceği gibi davranışlarının özelliğine göre ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili bakanlık tarafından, haklarında bir yıla kadar bütün ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilir.

Bu nedenle ihaleyi bir bakanlık yapıyorsa yasaklılık kararını bakanlık, kamu tüzel kişiliği veya belediye yapıyorsa ihale konusuyla ilgili olan bakanlık tarafından yasaklılık kararı verilir. Yani bir belediye ihalesi bakımından duruma göre İçişleri Bakanlığının yetkili olduğu söylenebilecektir.

İhaleden Yasaklama Kararına Karşı Başvurulabilecek Hukuki Yollar Nelerdir?

İhaleden yasaklama kararlarına karşı ilk başvuru yolu kararın verildiği bakanlığa karşı itiraz başvurusunda bulunulmasıdır. 2577 sayılı İYUK m.11 uyarınca ilgililer tarafından idari dava açılmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması üst makamdan, üst makam yoksa işlemi yapmış olan makamdan, istenebilir. Bu başvuru ise işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurur.

İdareye yapılan başvurudan bir netice alınamadığında başvurulabilecek diğer hukuki seçenek ise dava yoluna gidilmesidir. Öyle ki, yasaklılık kararının yetkili makam tarafından verilmemiş olması, şekil koşullarına uyulmaması yukarıda ifade edilen hallerden başka bir fiil nedeniyle yasaklılık kararı verilmesi, bir yıldan fazla yasaklılık kararı verilmesi ve kamu yararı gibi amaçlara uyulmaması yasaklılık kararını hukuka aykırı kılan hallerdir. Dolayısıyla da dava yoluna gidildiğinde, bu sayılan nedenlerden birinin varlığı yasaklılık kararının iptaline neden olabilecektir. Bununla birlikte iptal kararından sonra veya iptal davası ile birlikte kişilerin uğramış olduğu maddi veya manevi bir zarar söz konusu ise üçüncü ve son hukuki yol olan tam yargı davası da açılabilir.

Dolayısıyla ihaleyi yasaklama kararı ile karşı karşıya kalan gerçek veya tüzel kişilerin, geçireceği süreç oldukça yıpratıcı ve hukuki yönden ağır sonuçlara neden olacaktır. Bu sebeple alanında uzman bir avukattan hukuki yardım alınması faydalı olacaktır.

Olgun Hukuk-Av.Ümit OLGUN

Tazminat-İdare-Ceza Hukuk Departmanı

Av. Rabia KIRAÇ

Stj. Av. Sümeyye Hatice ERSÖZ

DETAYLI BİLGİ İÇİN

TELEFON VE WHATSAPP:+90 (553) 048 68 12

MAİL ADRESİ: olgunhukukburosu@gmail.com