EL ATMANIN ÖNLENMESİ (MÜDAHALENİN MEN’İ) VE ECRİMİSİL (HAKSIZ İŞGAL TAZMİNATI) DAVALARI

Aşağıda ayrıntılı olarak izah edilen el atmanın önlenmesi ve ecrimisil davalarını kısaca özetlemek gerekirse; haksız işgalde bulunan kişinin veya devletin müdahalesinin önlenmesi amacıyla açılan dava türü müdahalenin men’i davası olarak isimlendirilirken; haksız işgalde bulunan kişiden istenen tazminat ise ecrimisil (haksız işgal tazminatı) olarak adlandırılmaktadır. Halk arasında “kira parası” olarak adlandırılan ecrimisil davasını kira akdinden kaynaklanan tazminat ve alacak davası ile karıştırılmaması gerekmektedir. Nitekim niteliği, amaçları ve özellikleri birbirinden faklı iki dava türü olarak karşımıza çıkmaktadır.

1 - ECRİMİSİL (HAKSIZ İŞGAL TAZMİNATI) NEDİR?

Yargıtay’ın yerleşmiş içtihatları gereğince ecrimisil, diğer bir deyişle haksız işgal tazminatı, zilyet olmayan malikin, malik olmayan kötüniyetli zilyetten isteyebileceği bir tazminat türüdür. Yani ecrimisil, maliki olunan eşyanın bir başkası tarafından haksız kullanımı sonucu istenen bir tazminat türüdür.

2 - ECRİMİSİL VE KİRA ALACAĞI FARKI NEDİR?

Ecrimisil ile tarafların anlaşmasıyla kurulan kira sözleşmesinden doğan kira alacağı birbiri ile karıştırılmamalıdır. Haksız işgal tazminatı sahibinin izni ve rızası olmadan kullanılan şey için talep edilir. Kira sözleşmesinde tarafların birbirine uygun iradeleri varken; haksız işgal durumunda tarafların birbirine uygun iradeleri bulunmamaktadır.

Ecrimisil niteliği itibarı ile haksız bir eylem sayılması gerekir; bu sebeble haksız işgal nedeniyle oluşan zararın tazmin edilmesi gerekir. Ecrimisil, haksız işgal nedeniyle tazminat olarak nitelendirilen özel bir zarar giderim biçimi olması nedeniyle, en azı kira geliri karşılığı zarardır. Bu nedenle, haksız işgalden doğan normal kullanma sonucu eskime şeklinde oluşan olumsuz zarar ve kullanmadan kaynaklanan olumlu zarar ile malik ya da zilyedin yoksun kaldığı fayda (olumsuz zarar) ecrimisilin kapsamını belirler.

3 - İŞGALCİNİN TAŞINMAZDAN GELİR ELDE ETMESİ ZORUNLU MUDUR?

Ecrimisile hükmedilebilmesi için, haksız olarak kullanılan taşınmazın ekonomik tahsis amacı itibariyle gelir getirmeye özgülenmiş olması zorunlu değildir. Gelir getirmeyen fakat haksız kullanılan taşınmaz için de ecrimisil talep edilebilir.

4 - KİMLER MÜDAHALENİN MENİ VE ECRİMİSİL DAVASI AÇABİLİR?

El atmanın önlenmesi ve ecrimisil davaları malik ya da onun mirasçıları tarafından açılabilir. Davalı ise; dava konusu taşınmaza haksız el atmış olan kişidir.

5 - PAYDAŞLARDAN ECRİMİSİL TALEP EDİLEBİLİR Mİ?

El atmanın önlenmesi ve/veya ecrimisil sadece 3. Kişilerin haksız müdahalelerinde değil, paydaşların haksız işgalleri sonucunda da talep edilebilir. Yargıtay’ın müstekar kararları gereğince, paylı mülkiyette, taşınmazdan yararlanamayan paydaş, engel olan öteki paydaş veya paydaşlardan her zaman payına vaki el atmanın önlenilmesini ve/veya ecrimisil istiyebilir.

Elbirliği mülkiyetinde dahi paydaşlardan biri öteki paydaşların olurlarını almadan veya miras şirketine temsilci atanmadan tek başına ortak taşınmazdan yararlanmasına engel olan ortaklar aleyhine el atmanın önlenilmesi davası açabilir. Bu noktada en önemli husus, o paydaşın, payına karşılık çekişmesiz olarak kullandığı bir kısım yer varsa açacağı el atmanın önlenilmesi davasının dinlenme olanağı yoktur.

Nitekim yerleşmiş Yargıtay içtihatlarına ve aynı doğrultudaki bilimsel görüşlere göre, payından az yer kullandığını ileri süren paydaşın sorununu elatmanın önlenilmesi davası ile değil, kesin sonuç getiren taksim veya ortaklığın satış yoluyla giderilmesi davası açmak suretiyle çözümlemesi gerekmektedir. Bu nedenle açılacak olan el atmanın önlenilmesi davasında paydaşın, payına karşılık çekişmesiz olarak kullandığı bir kısım yer varsa el atmanın önlenilmesi davası değil, taksim veya ortaklığı satış yoluyla giderilmesi davası açılması gerekmektedir.

6 - EL ATMANIN ÖNLENMESİ VE ECRİMİSİL DAVASI NEREDE AÇILIR?

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 2. Maddesine göre, dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığına ilişkin davalarla şahıs varlığına ilişkin davalarda görevli mahkeme aksine bir düzenleme bulunmadıkça Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. El atmanın önlenmesi ve Ecrimisil davaları da malvarlığı haklarına ilişkin olduğundan, davanın bu niteliğine göre görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir.

Fakat el atmanın önlenmesi ve ecrimisil davasındaki uyuşmazlık Kat Mülkiyeti Hukuku’ndan kaynaklanan bir uyuşmazlık ise 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun Ek-1 maddesine göre davanın Sulh Hukuk Mahkemesi’nde incelenmesi gerekir.

Davanın nerede açılacağı noktasında; Hukuk Muhakemeleri Kanunu m.12 gereğince, taşınmazın aynından doğan uyuşmazlıklarda yetkili mahkeme, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Müdahalenin men-i ve/veya ecrimisil davaları da taşınmazın aynından doğan uyuşmazlıklar olduğundan taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi yetkili olacaktır.

7 - ECRİMİSİL DAVASI AÇMAK İÇİN SÜRE VAR MIDIR?

Ecrimisil davalarında haksız eylem tarihden itibaren, geçmişe dönük 5 yıl için ecrimisil bedeli talep edilebilir.

8 - ECRİMİSİL NASIL HESAPLANIR?

Ecrimisil hesabı uzmanlık gerektiren bir husustur. Bunun için taşınmaz üzerinde bilirkişilerce inceleme yapılması gerekir. Yapılan incelemeler sonucu ecrimisil (haksız işgal tazminatı) belirlenir. Ecrimisil dava tarihinden geriye doğru hesaplanacaktır. Yine ecrimisil, haksız işgal nedeniyle tazminat olarak nitelendirilen özel bir zarar giderim biçimi olması nedeniyle, en azı kira geliri karşılığı zarardır.

Olgun Hukuk Bürosu - Av. Ümit OLGUN

 Kira & İşgal Hukuku Departmanı

Av. Fatma ABAKA 

DETAYLI BİLGİ İÇİN

TELEFON VE WHATSAPP:+90 (553) 048 68 12

MAİL ADRESİ : olgunhukukburosu@gmail.com