5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu'nun malvarlığına karşı suçlar başlığı altında 154. maddede düzenlenen hakkı olmayan yere tecavüz suçu, mülkiyet hakkını önemli ölçüde koruyan hukuki bir düzenlemedir. Madde metnine bakıldığında suçun birçok farklı davranışla işlenebileceği ve bu davranışların aynı cezai yaptırıma bağlanmış olduğu görülür. Şöyle ki hakkı olmayan yere tecavüz suçu;

• Bir hakka dayanmaksızın başkasına ait taşınmaz mal veya eklentilerini işgal etmek, sınırlarını değiştirmek, bozmak, malikin yararlanmasına engel olmak (154/1)
• Köy tüzel kişiliğine ait veya  köylünün ortak yararlanmasına ayrıldığı bilinen mera, harman yeri, yol ve sulak gibi taşınmaz malları zapt etmek, sürüp ekmek  (154/2)
• Kamuya veya özel kişilere ait suların mecrasını değiştirmek (154/3), olmak üzere üç farklı şekilde gerçekleştirilebilir. 

İşbu fiillerden birinin gerçekleştirilmesiyle oluşan hakkı olmayan yere tecavüz suçunun cezası 154. maddenin ilk fıkrasında düzenlenmiş olup "altı aydan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adlî para cezası"dır. Hapis cezasının yanında adli para cezası da öngörüldüğünden hakkı olmayan yere tecavüz suçunda, hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesi mümkün olmaz.

Faili herkes olabilecek işbu suçun; kamu görevlisi tarafından görevi gereği elinde bulundurduğu araç ve gereçleri kullanmak suretiyle işlenmesi halinde cezada artırım söz konusu olabilecek iken suçun akraba tarafından işlenmesi hali şahsi cezasızlık sebebi olup fail hakkında cezaya hükmolunmayacağı gibi akrabalık ilişkisine göre cezasında indirim yapılması da mümkündür. 

TCK m.154/1'de düzenlenen suçun temel hali bakımından verilecek ceza suçtan zarar görenin şikayetine bağlıdır ve işbu şikayet süresi fail ve fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 6 aydır. 
Öte yandan maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında düzenlenen fiiller şikayete tabi olmayıp soruşturma ve kovuşturmanın yürütülmesi adli makamlarca re'sen yapılır. Adli makamlarca re'sen başlatılacak işbu yargılama süreci ise genel dava zamanaşımı süresi olan 8 yıl ile sınırlıdır. Ceza yargılamasının yürütüleceği mahkeme Asliye Ceza Mahkemesi'dir. Yargılama sonunda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi ihtimaller dahilindedir. 

Haksız yere tecavüz suçunun zamanaşımı sürelerine tabi olması; bu suç nedeniyle hükmedilecek hapis cezasının adli para cezasına çevrilmesinin mümkün olmaması, ayrıca eylemin niteliğine göre tazminat davasının da açılabileceği göz önünde bulundurulduğunda alanında uzman bir avukattan hukuki yardım alınması önemle tavsiye edilir. 

Olgun Hukuk - Av. Ümit OLGUN
Tazminat - İdare - Ceza Hukuku Departmanı
Av. Rabia KIRAÇ - Stj. Öğr. Merve Safa DİNÇ