Ülkemizde düzensiz ve çarpık kentleşme sayısının artması beraberinde kaçak yapıların sayısının artmasını da getirir. Bu kaçak yapıların sayısını azaltmak amacıyla 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda çevreye karşı suçlar başlığı altında 184. maddede İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu düzenlenir.

İMAR KİRLİLİĞİNE NEDEN OLMA SUÇUNUN İŞLENİŞ BİÇİMLERİ

Türk Ceza Kanununun 184. maddesinde düzenlenen imar kirliliğine neden olma suçu söz konusu maddeye göre üç farklı şekilde işlenebilir:

1. Yapı ruhsatiyesi (inşaat ruhsatı) alınmadan veya ruhsata aykırı olarak bina yapma veya yaptırma suçu (TCK-184/1)
2. Yapı ruhsatı olmadan başlatılan inşaatlar dolayısıyla kurulan şantiyelere elektrik, su ve telefon bağlanmasına müsaade etme suçu (TCK-m.184/2)
3. Yapı kullanma izni alınmamış binalarda herhangi bir sınai faaliyette bulunmaya müsaade etme suçu (TCK-m.184/3)
4. Üçncü fıkra hariç, bu madde hükümleri ancak belediye sınırları içinde veya özel imar rejimine tabi yerlerde uygulanır. (TCK-m.184/4)

Maddenin birinci ve üçüncü fıkralarına bakıldığında bu suçun işlenebilmesi için öncelikle yapının “bina” niteliğine haiz olması gerektiği anlaşılır. Yapı bina değilse ruhsatsız ya da ruhsata aykırı yapıdan bahsedilir. Bu da eyleme suç vasfını kazandırmaz. Ancak her halükârda bu eylem idari yaptırımı da beraberinde getirir. Maddenin birinci ve ikinci fıkralarında yer alan eylemlerin suç teşkil etmesi için yapının belediye sınırları içerisinde veya özel imar rejimine tabi yerlerde yapılması gerekir. Bu nedenle, belediye ve özel imar rejimine tabi alanlar dışında köy yerleşik alanları ve civarında ve mezralarda yapılacak binalar ve yapılar hakkında birinci ve ikinci fıkralarda yer alan hükümler uygulanmayacaktır. Bununla beraber bu madde hükümleri, 12 Ekim 2004 tarihinden önce yapılmış yapılarla ilgili uygulanmaz. Bu nedenle 12 Ekim 2004 yılından önce bina yapılması ve yapı inşa edilmesi halinde bu maddede belirtilen suç oluşmayacaktır. İmar Kirliliğine Neden Olma Suçunun faili ancak maddede belirtilen fiilleri bizzat gerçekleştiren kişidir. Bu nedenle bu tür bir binayı devralan veya kiracı olan bir kişinin sorumluluğu doğmaz.

İMAR KİRLİLİĞİNE NEDEN OLMA SUÇUNUN YARGILAMASI VE CEZASI

Öncelikle belirtmek gerekir ki, imar kirliliğine neden olma suçu şikâyete tabi bir suç değildir. Bu nedenle bu suçun işlendiğini haber alan savcılık doğrudan harekete geçer. İmar kirliliğine neden olma suçunun yapı ruhsatiyesi alınmadan veya ruhsata aykırı olarak bina yapmak ya da yapı ruhsatiyesi olmadan başlatılan inşaatlar dolayısıyla kurulan şantiyelerde elektrik, su veya telefon bağlantısı yapılmasına müsaade etmek suretiyle işlenmesi halinde verilecek ceza bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır. Ancak yapı kullanma izni alınmamış binalarda herhangi bir sınai faaliyetin icrasına müsaade eden kişi iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Verilecek olan cezanın adli para cezasına çevrilmesi mümkündür. Suçun dava zamanaşımı süresi ise 8 yıldır. İmar kirliliğine neden olma suçu ile yapılan yargılamanın neticesinde sanık hakkında şartları oluşmuşsa hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve erteleme kararlarının verilebilmesi de mümkündür. Bu suçunun yargılamasının yapılacağı mahkeme ise Asliye Ceza Mahkemeleridir.

İMAR KİRLİLİĞİNE NEDEN OLMA SUÇUNDA ETKİN PİŞMANLIK

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 185/1 maddesine göre kişinin ruhsatsız ya da ruhsata aykırı olarak yaptığı binayı imar planına ve ruhsatına uygun hale getirmesi halinde:

1. Kişi hakkında kamu davası açılmaz
2. Kişi hakkında açılmış olan kamu davası düşer.

1. Kişinin mahkûm olduğu ceza bütün sonuçlarıyla ortadan kalkar.

Yapı Kayıt Belgesinin Olması halinde;

Bununla beraber İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu nedeniyle yapılan yargılamada mahkemece geçerli ve yasal koşulları sağlayan bir yapı kayıt belgesi alındığına kanaat edilmesi halinde, TCK’nın 184. maddesi gereğince açılan kamu davasının düşürülmesine karar verilebilecektir.

İMAR KİRLİLİĞİNE NEDEN OLMA SUÇUNUN İŞLENMESİ HALİNDE NELER YAPILMALI?

Bir yandan idare hukuku bir yandan ceza hukukunu ilgilendiren bu nedenle farklı alanlarda farklı yaptırımlara neden olabilecek olan imar kirliliğine neden olma suçunun işlenmesi halinde alanında uzman bir avukatın hukuki yardımından yararlanmak gerekecektir. Zira yapının bina niteliğine haiz olup olmadığı, binanın tamamlanıp tamamlanmadığı, yapının yapılış tarihi itibariyle suç teşkil edip etmeyeceği, yapının İmar Kanunu kapsamına girip girmediği ve ruhsat alınması zorunlu yapı kapsamında olup olmadığının uzman bir avukat tarafından ele alınması, böylelikle eylemin Türk Ceza Kanunu kapsamında suç teşkil edip etmediğinin belirlenmesi ve buna göre adımların atılması gerekecektir.

SONUÇ

Çevreye karşı suçlar arasında düzenlenmekle beraber imar düzenini koruyarak düzenli ve sağlıklı kentleşmeyi sağlamaya çalışan imar kirliliğine neden olma suçu, temelde yapı ruhsatiyesi almadan veya ruhsata aykırı olarak bina yapma veya yaptırma, yapı kullanma izni alınmamış binalarda herhangi bir sınai faaliyetin icrasına müsaade etme, yapı ruhsatiyesi olmadan başlatılan inşaatlar dolayısıyla kurulan şantiyelere elektrik,su veya telefon bağlantısı yapılmasına müsaade etme şeklinde işlenebilir.  Suçun gerek idari gerek cezai boyutundaki inceliklerine dikkat edilmesi önem arz ettiğinden alanında uzman bir avukatın hukuki yardımından yararlanılması gerekir.

Olgun Hukuk- Av. Ümit OLGUN

Tazminat – İdare – Ceza Departmanı

Av. Rabia KIRAÇ

Stj. Av. Figen ÇİÇEK

DETAYLI BİLGİ İÇİN

TELEFON VE WHATSAPP:+90 (553) 048 68 12

MAİL ADRESİ: olgunhukukburosu@gmail.com