Ülkemizin jeopolitik konumu, geçmişten gelen tarihi mirası onu kültür varlıkları açısından önemli bir konuma sahip kılar. Bu durum define bulma merakını da beraberinde getirir. Ancak bu merakın neticesinde gerçekleştirilen define arama fiilinin izin çerçevesinde gerçekleştirilmesi gerekir. Define arama fiilinin izinsiz yapılması halinde ise izinsiz define arama suçu gündeme gelecektir.

İZİNSİZ DEFİNE ARAMA SUÇUNUN İŞLENİŞ BİÇİMLERİ

İzinsiz define arama suçunun oluşabilmesi için birtakım şartların gerçekleşmesi gerekir. Bu fiilin suç teşkil etmesi için arama yapılacak yerin kamu arazisi olması gerekir. Dolayısıyla kamu arazisi içerisinde yapılacak bir define arama işlemi, izinsiz define arama suçuna vücut verecektir. Özel mülkiyette yapılan bir define arama işleminin ise suç sayılabilmesi için armada kullanılan dedektörün faturasız olması gerekir. Bu açıklamalar ışığında define arama fiilinin suç sayılmaması için arama yapılan yerin özel mülkiyete ait bir alan olması, aramada kullanılan dedektörün faturalı olması gerekir.

İZİNSİZ DEFİNE ARAMA SUÇUNUN YARGILAMASI VE CEZASI

Öncelikle belirtmek gerekir ki define arama suçu şikâyete tabi bir suç değildir. Bu nedenle izinsiz define arama suçunun işlendiğini haber alan savcılık re’sen hareket ederek soruşturma aşamasını başlatır. İzinsiz define aramanın suç olarak düzenlendiği 2863 sayılı Kanun’un 74/2 maddesine göre izinsiz olarak define araştıranlar, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak bu fiillerin yurt dışına kültür varlıklarını kaçırma amacıyla veya kültür varlıklarının korunmasında görevli kişiler tarafından işlenmesi hâlinde, verilecek ceza iki katına kadar artırılır. Bununla birlikte bu suç neticesinde mahkeme tarafından verilecek kısa süreli hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir. Suçun dava zamanaşımı süresi ise 8 yıldır. İzinsiz define arama suçu ile ilgili yapılan yargılamanın neticesinde sanık hakkında şartları oluşmuşsa hükmün açıklanmasının geri bırakılması ve erteleme kararlarının verilebilmesi de mümkündür. Bu suçun yargılamasının yapılacağı mahkeme ise Asliye Ceza Mahkemeleridir

İZİNSİZ DEFİNE ARAMA SUÇUNDA ETKİN PİŞMANLIK

2863 sayılı Kanuna göre kişinin bu maddede tanımlanan suçları işlemek suretiyle bulduğu kültür varlığını soruşturma başlamadan önce mahallî mülkî amire teslim etmesi hâlinde, mahkeme verilecek cezada üçte ikisine kadar indirim yapabilir. İzinsiz olarak define araştıran kişinin, hakkında kovuşturma başlayıncaya kadar, kendisini bu fiili işlemeye gerekli cihazları temin etmek suretiyle sevk eden kişilerin kimliklerini açıklaması ve yakalanmasını sağlaması hâlinde ise mahkeme verilecek cezada indirim yapabileceği gibi, ceza verilmesine yer olmadığına da karar verebilir.

İZİNSİZ DEFİNE ARAMA SUÇUNUN İŞLENMESİ HALİNDE NELER YAPILMALIDIR?

Kişinin izinsiz define arama suçu işlemesi halinde bir avukatın hukuki bilgisinden yararlanması gerekir. Zira define arama fiilinin 2863 sayılı Kanun kapsamında suç sayılıp sayılamayacağının avukatın bilgisi dahilinde tespit edilmesi gerekir. Özellikle gerek Yargıtay kararları gerek 2863 sayılı Kanunun ifadesi çerçevesinde bu fiilin suç teşkil etmemesi de mümkündür. Yine bu fiilin etkin pişmanlık kapsamında kaldığının veya cezada indirim sebeplerinin tespiti bakımından da bir avukatın hukuki yardımından yararlanmak faydalı olacaktır.

SONUÇ

Kişinin kültür ve tabiat varlıklarını korumak amacıyla bir takım aletler kullanarak define aramaya çalışması 2863 sayılı Kanun kapsamında suç sayılabilir. Ancak kanunun esasında cezalandırdığı fiil, define aramanın izinsiz bir şekilde gerçekleştirilmesidir.  İzinsiz define arama suçunun işlenmesi halinde suçun cezasının indirim ve artırıma neden olan hususlarının tespiti, eylemin suç teşkil edip etmeyeceği hususlarının doğru bir şekilde tespit edilmesi amacıyla alanında uzman bir avukatın yapacağı yönlendirme doğrultusunda hukuki işlem başlatılması kişi için iyi bir sonuç doğuracaktır.

Olgun Hukuk- Av. Ümit OLGUN

Tazminat- İdare-Ceza Departmanı

Av. Rabia Kıraç

Stj. Av. Figen Çiçek

DETAYLI BİLGİ İÇİN

TELEFON VE WHATSAPP:+90 (553) 048 68 12

MAİL ADRESİ: olgunhukukburosu@gmail.com