PROFESYONEL SPORCU KİMDİR?

Profesyonel sporcu sözleşmesini iyi anlamak için öncelikle profesyonel sporcunun tanımını bilmemiz gerekmektedir. ''Profesyonel sporcu'', sporun bir dalını meslek olarak edinmiş ve zamanının tamamını o spor dalında para kazanmak için geçiren kişiler olarak tanımlanmaktadır. Profesyonel sporcuyu amatör sporcudan ayıran unsur o sporu meslek edinmek ve para kazanma amacıyla yapmaktır. Bir sporcunun sadece konaklama, yeme içme gibi bazı giderlerinin kulüp tarafından karşılanması o sporcuyu profesyonel sporcu kılmaz. Hala amatör sporcu statüsündedir.

PROFESYONEL SPORCU SÖZLEŞMESİ NEDİR?

Profesyonel sporcu sözleşmeleri sporcular ile spor kulüpleri arasında imzalanır. Bu sözleşme ile sporcu, profesyonel hale geldiği sporu kulübün menfaatleri ve talepleri doğrultusunda uygular, müsabakalara katılır. Kulüp ise sporcuya ödeme yapar. Tarafların ana edimleri bunlardır. Hukuki niteliğine bakacak olursak, hukukumuzda sözleşmeler şekil serbestisi prensibince istenildiği gibi yapılabilir. Biz bu sözleşme türünü bir iş görme sözleşmesi olarak nitelendirebiliriz. Hatta bu sözleşmelerin birçoğu uygulamada 1 yıl, 5 sezon gibi belirli süreler için yapıldığı için bu sözleşmelere ''belirli süreli hizmet sözleşmesi'' de diyebiliriz. Bu sözleşmeler her ne kadar şekil serbestisine sahip olsa da her sözleşme gibi Anayasa'ya, ilgili kanunlara ve yönetmeliklere aykırı olmamak zorundadır.  Mesela TFF tarafından çıkarılan, Profesyonel Futbolcuların Statüsü ve Transferleri Talimatı m. 19’da, sözleşmenin süresine üst limit getirilmiş, bitiş tarihi belirtilmiştir:

‘’•Sözleşmenin süresi en fazla beş yıl olarak belirlenir. Ancak 18 yaşın altındaki futbolcular ile imzalanacak olan sözleşmelerin süresi üç yıldan fazla olamaz.

• Her halükarda sözleşmelerin bitiş tarihinin 31 Mayıs olarak tespit edilmesi zorunludur. Sözleşme bitiş tarihinden sonra resmi müsabakaların devam etmesi halinde, sözleşmenin süresi müsabakaların bitimine kadar uzamış sayılır.’’

18 yaşının altındaki futbolcularla yapılan sözleşmelerde futbolcuların velisi veya vasisi, velayeten veya vesayeten imzalamak zorundadırlar. 15 yaşını dolduran kişi, kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınabilir. Ergin kılındıktan sonra bu sözleşmeleri tek başına da imzalayabilir.

PROFESYONEL SPORCU SÖZLEŞMELERİ HANGİ MEVZUATA DAYANIR?

Hak ve yükümlülükleri dikkate alındığında, profesyonel sporcu ile kulüp arasındaki ilişkinin bir hizmet akdi olduğu açıktır. Hizmet akdinin İş Kanunu’nda değil Borçlar Kanunu’nda tanımlandığı görülmektedir. Zaten İş Kanunu’nun 4. maddesinin g bendinde açık bir ifadeyle bu sözleşmeler kapsam dışı bırakıldığı için uygulanmasında ve çıkan uyuşmazlıklarda İş Kanunu uygulama alanı bulamayacaktır. Bu yüzden profesyonel sporcu sözleşmelerinin ana hatları Borçlar Kanunu 6. Bölüm ‘‘Genel Hizmet Sözleşmesi’’ başlığının 393-447 maddeleri çerçevesinde belirlenecektir. Bu konuda yapılan düzenlemeler ve çıkarılan yönetmelikler Borçlar Kanunu’na muhalif olamaz. Ülkemizde tek profesyonel spor dalı olarak kabul edilen futbolla ilgili tüm düzenlemeleri Türkiye Futbol Federasyonu yapmaktadır. Futbolcular ve futbol kulüpleri arasındaki ilişkilerde özel kanun olan 5894 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş Ve Görevleri Hakkında Kanun uygulanır. Diğer spor dallarının düzenlemesini ise Spor Hizmetleri Genel Müdürlüğü yapmaktadır.

PROFESYONEL SPORCU SÖZLEŞMELERİ NEDEN ÖNEMLİDİR?

Ülkemizde kabul edilen tek profesyonel spor dalı futbol olmasına rağmen, diğer şartlar sağlandığı halde her spor dalında profesyonel sporcu bulunabilir ve bu sporcular kulüpleriyle ''profesyonel sporcu sözleşmesi'' yapabilir. Bir spor kulübünün sporcu sözleşmesi yapmasındaki temel amacı, sözleşme yaptığı sporcunun kulüp için en yüksek performansı sergilemesidir. Bu yüzden bazen ortaya sıra dışı sözleşmeler veya sözleşme maddeleri çıkabiliyor. Bunlara örnek olarak Liverpool FC, Mario Balotelli ile yaptığı sözleşmeye rakip oyunculara tükürmemesi için bir madde koymuştu. Yine Neil Ruddock, 2000 yılında Crystal Palace’a transfer olurken kulüp, sözleşmeye “Futbolcu, 99.8 kilogramı geçerse maaşının % 10’u kadar ceza öder” maddesini koymuştu. Ruddock, 6 ayda 8 kez bu cezayı ödemek zorunda kaldı. Bunlara ilaveten uygulamadan bunun gibi bir çok örnek verilebilir. Her zaman yazılı olmasa da kulüpler sporcunun gece hayatına, beslenme düzenine, kişisel ilişkilerine vs. belirli ölçüler getirebiliyor.  Verdiğimiz örneklerden de anlaşılacağı üzere profesyonel sporcu sözleşmelerinde sporcudan alınacak performansı en üst seviyeye çıkarmak için kulüpler sınırları fazlasıyla zorlayabiliyor.

Kulüpler sözleşmelere bu kadar ağır şartlar getirmekten çekinmezken sporcular da sınırlarını bir hayli zorluyor:

Ronaldinho, 2014’te Meksika kulübü Queretaro’ya transferi sırasında evinde havuz, plaj futbolu sahası, 7’ye 7 maç yapılacak bir halı saha ve 4 özel uşak istemişti.

2020/2021 sezonunu PSG'de kiralık olarak geçiren Moise Kean'in sözleşmesinde ise babası için ilginç bir madde bulunuyor. Yıldız oyuncunun Juventus ile olan sözleşmesinde babasına bir traktör alınacağı maddesi yer almıştı.

Gördüğümüz gibi ''profesyonel futbolcu sözleşmeleri'' genel olarak diğer sözleşmelere göre hem maddi açıdan daha yüksek meblağlara ulaşan hem de çok farklı niteliklere sahip olabilen sözleşmelerdir. Bu yüzden bu süreçlerde her zaman için profesyonel hukuk desteği almak hem kulüp açısından hem futbolcu açısından daha iyi sonuçlar alınmasına yardımcı olacaktır. Sözleşmeye baktığımda her şey lehime ne gerek var profesyonel yardıma diyorsanız iş her zaman öyle görüldüğü gibi olmayabiliyor. Ona da bir örnek verecek olursak;

Giuseppe Reina, 1996’da geldiği Arminia Bielefeld’de sözleşmesine “Kulüp her yıl için kendisine bir ev inşa eder” maddesi koydurdu. Ama evin özellikleri ve boyutu yazılmadığından kulüp Reina’ya 1999’da ayrılana kadar her sezon sonunda birer tane olmak üzere üç adet lego ev hediye etti.

SÖZLEŞME NASIL FESHEDİLİR?

Öncelikle bilmeliyiz ki profesyonel sporcu sözleşmelerinde fesih Borçlar Huukuku'ndaki usullerle değil daha özel usullerle yapılıyor. Bu usullere uyulmadığı takdirde haklı olunsa dahi hak kayıplarına yol açılabiliyor. Futbolcu tarafından bakarsak; futbolcu sözleşmeden kaynaklı alacağını alamazsa kulübe 30 gün süre vermek suretiyle ihtar çekerek borcun ödenmesini istemelidir. Eğer 30 gün içinde kulüp yine borcu ödemezse 30 günün bitiminden itibaren 7 gün içinde sözleşmeyi feshedebilir. Burada dikkat edilmesi gereken kısım bu süreler ihtar çekildiği tarihten değil, ihtarın karşı tarafa ulaştığı tarihten itibaren başlamaktadır. Bu hususlara dikkat edilmeden yapılan fesihler hukuken geçersizdir. Kulüp ise haklı nedenle feshi gerektiren bir durumu öğrenmesinden itibaren 30 gün içinde gönderdiği bir ihtarname ile sözleşmeyi feshedebilir. Bunlara örnek olarak maçlara çıkmamak, antrenmanlara katılmamak, kulüp içerisindeki düzene uymamak gibi davranışları kabul edebiliriz.

PROFESYONEL SPORCULARIN KIDEM VE İHBAR TAZMİNATI HAKLARI VAR MIDIR?   

Profesyonel sporcular İş Kanunu’na tabi olmadığı yani iş kanunu kapsamında işçi sayılmadığı için yasal olarak kıdem tazminatları, ihbar tazminatları, yıllık izin hakları bulunmuyor. Bununla birlikte, faaliyetin sporla ilgili oluşu, profesyonel sporcu ile kulüp arasındaki bağın hizmet akdi sayılmasına mani teşkil etmediği gibi, sosyal sigortadan istisnaya da sebep teşkil etmemektedir. Spor kulüplerince çalıştırılan antrenör, menajer, teknik direktör, masör ve diğer müstahdemlerin akdi bağlılıkları da aynı nitelikte olduğundan, spor kulüplerince çalıştırılan bu gibi kişiler Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalı sayılacaktır. Profesyonel sporcuların prime esas kazançları, aldıkları ücretler 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 80 inci maddesine göre hesaplanmaktadır. Profesyonel spor kulüpleri, sporcularını sigortalı olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmek zorundadırlar.

PROFESYONEL SPORCULARLA KULÜPLER ARASINDA ÇIKAN UYUŞMAZLIKLAR NASIL ÇÖZÜLÜR?

2 yol vardır. Tahkim yolu ve adli yargı yolu. Uyuşmazlık çıktığında  TFF nezdindeki en hızlı çözüm için Türkiye Futbol Federasyonu Uyuşmazlık Çözüm Kuruluna başvurulabilir. Uyuşmazlık Çözüm Kurulu, Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’da öngörülmüştür. Kurulun görevi, taraflarca görevinin kabul edilmesi halinde; kulüpler, futbolcular, teknik adamlar ve futbol menajerlerinin, aralarındaki futbolla ilgili her türlü sözleşmeden doğan ihtilafları inceler ve karara bağlar. Taraflar; sözleşme yaparken veya sonradan TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu’nun yetkisini kabul edip etmemekte serbesttirler. Uyuşmazlık Çözüm Kurulu Hakem Heyeti tarafından verilen kararlar, Tahkim Kurulu’na itiraz edilmemesi ya da itiraz üzerine verilen Tahkim Kurulu kararı ile kesinleşir. Ancak sözleşme imzalanırken her iki taraf tahkim yolunu kabul etmişse bundan dönüş ancak yine her iki tarafın kabulü ile olur.

 Herhangi bir tarafın tahkim yolunu istememesi üzerine uyuşmazlığın adli yargıda görülmesi gerekir. Profesyonel sporcu sözleşmelerine ilişkin davalar önceden asliye hukuk mahkemelerinde görülürken Yargıtay’ın son yıllardaki içtihatlarıyla artık bu tür uyuşmazlıklara iş mahkemeleri bakmaktadır.

Görüldüğü üzere ''profesyonel futbolcu sözleşmeleri'' her aşaması çok titizlikle takip edilmesi gereken sözleşmelerdir. Basit görülebilen bir hata büyük hak kayıplarına neden olabilmektedir. Bu yüzden her zaman için iki tarafın da işin ehli bir avukattan destek alması daha iyi sonuçlar almaya ve çıkan uyuşmazlıkları en az zararla çözüme kavuşturmaya yardımcı olacaktır.

 Olgun Hukuk - Av. Ümit Olgun

 İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Departmanı

 Hukuk Fakültesi Öğrencisi Emirhan Zenger

DETAYLI BİLGİ İÇİN

TELEFON VE WHATSAPP:+90 (553) 048 68 12

MAİL ADRESİ : olgunhukukburosu@gmail.com