İnsan sağlığı açısından tehdit olan uyuşturucu maddeler, kullanıcılarına ulaştığı ana kadar çeşitli aşamalardan geçer. Devletlerin uyuşturucu maddelerin kullanımını önlemeye yönelik düzenlemeleri kapsamında uyuşturucu maddelerin imali, ihracı ve ithali  cezalandırılmaktadır. Bu kapsamda ülkemizde de TCK'nın kamu sağlığına karşı suçlar başlığı altında 188. maddesinin 1. ve 3. fıkralarında uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin imali, ithali, ihracı, satışı, satışa arz edilmesi, başkalarına verilmesi, sevk edilmesi, nakledilmesi, depolanması, satın alınması, kabul edilmesi, bulundurulması fiilinin cezalandırılacağı düzenlenmiştir.

UYUŞTURUCU MADDE İMAL, İTHAL VE İHRAÇ SUÇLARI NELERDİR?

TCK'nın 188. Maddesinde tanımlanan suçun konusu uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal edilmesi, ihraç veya ithal edilmesidir. Uyuşturucu ve uyarıcı maddenin imali, ithali ve ihracı 2313 ve 3298 sayılı kanun hükümleri uyarınca Devlet tekeline bırakılarak Sağlık Bakanlığının denetim ve iznine, Cumhurbaşkanının kararına bağlanmıştır. Uyuşturucu ve uyarıcı maddenin; ruhsatta belirtilenden başka bir madde olması, miktarının ruhsatta yazılı miktardan fazla olması, niteliğini ya da bulunduğu karışım içindeki oranının, ruhsatta belirtilenden farklı olması, ruhsatta belirtilenden başka yerde bulundurulması, ruhsatta verilen izin dışında işleme tabi tutulması halinde ruhsata aykırılık söz konusu olacaktır.

TCK'nın 188. maddesinde yaptırıma bağlanan ilk fiil uyuşturucu madde imal etmektir. İmal, üretim - yapım anlamına gelmekte, TCK anlamında ise uyuşturucu maddelerin niteliğinde değişiklik meydana getirmektir. Bu nedenle kenevir bitkisinin yetiştirilmesi, yapraklarının kurutulması uyuşturucu madde imal niteliğinde sayılmamaktadır. İmal suçunun işlendiğinin kabul edilmesi için imalin sonuçlanması ve uyuşturucu maddenin elde edilmesi gerekir. Örneğin morfinin eroine dönüştürülmesi işlemi, uyuşturucu madde imal etmektir. Ancak  hazır edilen maddeden uyuşturucu madde elde etmek mümkün değilse işlenemez suç vardır. Bu durumda fail cezalandırılamayacaktır. Bununla beraber imal kastı ile elde bulundurulan maddeler uyuşturucu maddeyi elde etmeye yarayan maddelerden ise TCK m.188/7'deki suç oluşacak ve kişi ağır ceza mahkemesinde yargılanacaktır.

İthal; uyuşturucu maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak olarak ülke dışından ülke sınırları içerisine sokulmasıdır.  Gümrük kapısı olan yerlerde ülke dışından getirilen uyuşturucu maddenin gümrük kapılarında saklanmak veya beyan edilmemek suretiyle kaçak olarak ülkeye sokulması ile ithal suçu tamamlanmaktadır. Gümrük kapısı olmayan yerlerde kara sınırları bakımından ülkeye girdiği anda, hava ve deniz sınırları bakımından ülkenin hava sahasına ve karasularına girildiği anda ithal suçunun oluşacağı kabul edilmektedir. Gümrük işlemlerinin yapıldığı esnada uyuşturucu maddenin ele geçirilmesi halinde fiil teşebbüs aşamasında kalacak, gümrük işlemlerinin tamamlanmasından sonra uyuşturucu maddenin ele geçirilmesi halinde ise ithal suçu tamamlanmış olacaktır. Yargıtay ise konu ile ilgili verdiği kararlarında gümrük kapılarında uyuşturucu maddenin gümrük görevlilerine beyan edilmeden önce ele geçirilmesi durumunda eylemin bulundurma veya nakletme, beyandan sonra ele geçirilmesi halinde tamamlanmış ithal suçunun oluştuğunu kabul etmektedir. 

İhraç; uyuşturucu maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke sınırları dışına çıkarılmasıdır. Yargıtay çeşitli kararlarında ihraç suçu açısından failin icra hareketlerine başlayıp başlamadığının ve gümrük görevlilerine beyanda bulunup bulunmadığının araştırılmasını istemiş, beyanda bulunulmasından önceki durumları tamamlanmış bulundurma ya da nakletme suçu, beyanda bulunulmasından sonraki durumları ise ihraca teşebbüs olarak değerlendirmiştir.

Transit geçişlerde ise  failin kastının ihraca veya ithalata yönelik olduğunun tespit edilemediği ve buna ilişkin herhangi başka bir delil elde edilemediği  durumlarda fiilin uyuşturucu madde nakletme suçuna vücut verdiği kabul edilmektedir. Failin ihraç veya ithal ettiği uyuşturucu madde miktarı kişisel kullanımı için gereken miktarda ise ve failin bu maddeyi kullandığı açıkça anlaşılmışsa, fiil kullanmak için uyuşturucu madde bulundurmak veya uyuşturucu madde kullanmak suçuna vücut verecektir. Ancak Yargıtay her uyuşturucu madde için kullanım sınırını farklı kabul etmektedir.

UYUŞTURUCU MADDE İMAL, İTHAL VE İHRAÇ SUÇLARININ YARGILAMASI VE CEZASI

Öncelikle belirtmek gerekir ki; uyuşturucu madde imal, ithal ve ihraç suçlarının işlendiğini haber alan savcılık re'sen harekete geçer ve gerekli soruşturma işlemlerini başlatır. Bu durumda suç şüphesi altına bulunan kişinin soruşturma işlemlerinin başından itibaren süreci doğru takip etmesi özellikle ifade alma anından itibaren alanında uzman bir avukattan yararlanması önem arz etmektedir. Yapılacak yargılama sonucunda ise uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis cezası ve ikibin günden yirmi yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Burada adli para cezası seçimlik  bir ceza olmayıp yargılama sonucunda hapis cezası ile birlikte adli para cezasına hükmedilir. Ancak TCK m.188/4'e göre imal, ihraç veya ithal edilen uyuşturucu maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bozmorfin olması halinde verilecek ceza yarı oranında artırılır. Suçun dava zamanaşımı süresi 20 yıldır. Bu suç nedeniyle yapılacak yargılama sonucunda fail hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi mümkün değildir. Bu suçun yargılamasının yapılacağı mahkeme ise Ağır Ceza Mahkemeleridir.

UYUŞTURUCU MADDE İMAL, İTHAL VE İHRAÇ SUÇU İSNADI ALTINDA OLUNMASI HALİNDE NELER YAPILMALIDIR?

TCK'da öngörülen suç miktarının alt sınırın 20 yıl olduğu gözetildiğinde bu suçun ceza hukuku açısından önemli olduğu açıktır. Bu nedenle uyuşturucu madde imal, ihraç veya ithal suçlarının işlenilmesi halinde bu alanda uzman bir avukatın hukuki yardımından yararlanılması gerekir. Bu suç şüphesi altında olan kişilerin özellikle soruşturma işlemlerin başladığı andan itibaren süreci (yakalama, gözaltına alma, arama, elkoyma, ifade alma) bir avukat yardımıyla takip etmeleri önemlidir. Zira önleme ve adli arama işlemleri çerçevesinde kişilerin bu suç şüphesi ile karşı karşıya kalmalarına neden olan arama, el koyma, yakalama, olay tutanakları tanzim edilmektedir. Ayrıca imzaladığınız tutanaklara dikkat etmeniz gerekir. Söylemediğiniz ya da yanlış olduğundan emin olduğunuz şeyleri mutlaka düzelttirin. Tüm bunların yanı sıra dikkat edilmesi gereken şeylerden bir diğeri yapılan işlemlerin hukuka uygun olup olmadığıdır. Özellikle soruşturma sürecindeki uygulanan koruma tedbirlerinin hukuka uygunluğuna dikkat edilmelidir. Örneğin; Uygulanan arama tedbiri bakımından yetkili mercii Cumhuriyet savcısı ise bu adli aramadır. Ancak bulunulan yerin en büyük mülki idari amiri ise bu bir önleme aramasıdır. Yani adli arama bir koruma tedbiri iken, önleme araması idari işlemdir. Dolayısıyla bu aramalar hukuki nitelik olarak dahi birbirinden farklıdır. Bu yüzden süreç içerisindeki kolluk işlemleri büyük önem ifade eder. Bu nedenle kişi sürecin en başında uzman bir avukattan yardım alamasa bile bahsi geçen hususlara dikkat etmelidir. Arama işlemleri sonucunda uyuşturucu maddelerin ele geçirilmesi halinde ifade alma işlemleri yapılmakta akabinde suç şüphelisi hakkında tutuklama kararı verilmektedir. Bu nedenle bu suç nedeniyle yakalanan kişilerin emniyette verdikleri ifadeler, soruşturma ve kovuşturma aşamalarında büyük önem arz etmektedir. Öyle ki; uyuşturucu veya uyarıcı maddeler önleme veya adli arama sonucu ele geçirildiyse bu durumda bu tedbirlerin hukukiliği gündeme gelecek, bu işlemlerin hukuka aykırı olması halinde kişinin ifadesindeki  açıklamalar yargılamanın akıbetini etkileyecektir. Bu nedenle bu suç şüphesi altında kalınması halinde alanında uzman bir avukattan yararlanılmasını tavsiye ederiz.

SONUÇ

Kamunun sağlığına karşı suçlar başlığı altında TCK m.188 'de düzenlenen uyuşturucu ve uyarıcı madde imal, ithal ve ihraç suçları, uyuşturucu maddelerin elde edilmek amacıyla üretilmesi, ülke içerisine sokulması ve ülke dışına çıkarılmasını ifade eder. Maddede sayılan bu fiiller seçimlik olup, bu fillerden birinin işlenmesi suçun oluşumu için yeterlidir. Fail hakkında yapılacak yargılamada verilebilecek cezanın alt ve üst sınırları mühim olup, suç şüphesini doğuran tutanak ve süreçlerin hukukiliğinin ve soruşturma aşamasında verilecek ifadelerin önemi büyüktür. Bu nedenle  uzman bir avukattan yararlanmanızı öneririz.

Olgun Hukuk - Av. Ümit OLGUN - Konya Hukuk Bürosu

Tazminat - Ceza - İdare Departmanı

Av. Rabia KIRAÇ

Stj. Av. Figen ÇİÇEK

DETAYLI BİLGİ İÇİN

TELEFON VE WHATSAPP:+90 (553) 048 68 12

MAİL ADRESİ: olgunhukukburosu@gmail.com